Terapia Schematu
Terapia schematu jest podejściem psychoterapii wywodzącej się z nurtu terapii poznawczo-behawioralnej (TPB). Stawia sobie za cel skuteczne oddziaływanie na utrwalone, sztywne i nieadaptacyjne problemy psychologiczne. Jest to forma terapii aktywnie angażująca pacjenta w proces leczenia (jak w TPB) jednak czerpiąca dodatkowo z nurtów Psychodynamicznych i Gestalt. Nadaje pacjentom w terapii lepszy wgląd w powstawanie zaburzeń, funkcjonowanie ich osoby, mechanizmy podtrzymujące objawy oraz możliwości emocjonalnego i poznawczego przetworzenia trudnych osobistych doświadczeń (uporania z osobistymi trudnościami oddziałującymi wieloletnio).
TS Opiera się na koncepcji:
1. 18 nieadaptacyjnych schematów życiowych, które kształtują się w procesie dorastania i deprywacji potrzeb człowieka. Schematy stanowią osobistą matrycę sposobów myślenia, reakcji emocjonalnych i charakterystycznych zachowań dziecka a później dorosłego. Te najsilniejsze uruchamiają się często i towarzyszy im cierpienie psychiczne.
- opuszczenie/niestabilność więzi
- nieufność/skrzywdzenie
- deprywację emocjonalną
- wadliwość/wstyd
- izolację społeczną/wyobcowanie
- zależność/niekompetencja
- podatność na zranienie lub zachorowanie
- uwikłanie emocjonalne
- porażkę
- roszczeniowość, wielkościowość
- niedostateczną kontrolę, samodyscyplinę
- podporządkowanie się
- samopoświęcenie
- poszukiwania samoakceptacji i uznania
- negatywizm/pesymizm
- zahamowanie emocjonalne
- nadmierne wymagania/nadmierny krytycyzm
- bezwzględna surowość
2. Stylach radzenia sobie (z cierpieniem): adekwatnym, poddania, unikania, kompensacji,
3. Trybach radzenia sobie – automatyzmów uruchamiających wewnętrzne wyuczone przeżycia emocjonalne i narrację poznawczą
Opis działania jednego ze schematów
W telegraficznym skrócie ponieważ na temat każdego z nich można napisać osobną książkę (mam nadzieję że czas i obowiązki pozwolą mi w przyszłości napisać osobne artykuły na temat TS)
Schemat deprywacji emocjonalnej:
Kiedy osoba dorasta w zimnym emocjonalnie środowisku, gdzie brakuje troski, empatii i ochrony, naturalne jest, że jako osoba dorosła wierzy, że ludzie nie zaspokoją jej potrzeb. Nie wykształciła ona umiejętności okazywania emocji – bez dobrego wzoru nie wie jak to robić, brak jej słów i sposobów. Uważa, że nie jest warta miłości i powinna się cieszyć z tego, co jest, “bez szans” poddawać się.
Co więcej może dojść do wniosku, że tego typu sytuacje są zagrażające, ktoś ją skrytykuje albo sama się skompromituje, w związku z tym woli unikać/odizolować się od innych. Kiedy życie spontanicznie zbliży ją do kogoś, może przeżywać wewnętrzne cierpienie (niepewność emocji) i uciec przed relacją. Może poświęcić się pracy lub uzależnieniom (żeby nie mieć możliwości odczuwania cierpienia). Może będąc w ubogim emocjonalnie związku nie uprawiać seksu a zamiast tego koić własne emocje oglądając pornografię i masturbować się lub kompulsywnie objadać. Może uprawiać przygodny ryzykowny seks – wewnętrznie odczuwając pustkę emocjonalną, nieświadomie dążąc w ten sposób do “sytuacji bez wyjścia” utworzenia relacji.
Również w obawie przed utratą więzi może ona podjąć kompensację – czując pustkę emocjonalną zarzucać partnerowi, że jej nie kocha i nieustająco wymagać od niego dowodów miłości nie będąc w stanie zapełnić wewnętrznego poczucia “pustki bez dna”. Może wybuchać na partnera że jej nie kocha, nie szanuje albo nie jest zdolny do miłości.
Żaden z tych sposobów nie pomaga jej zaspokoić swoich podstawowych potrzeb i wartości, prowadzi do błędnego koła powtarzającego się cierpienia.
Pomiędzy naszym doświadczeniem życiowym a emocjami i zachowaniem znajduje się subiektywna ocena świata. To naturalne, że w pewnych okolicznościach uczymy się postrzegać świat jakby przez okulary (czarne, żółte, różowe) zawsze ma to swoje odzwierciedlenie w uczuciach i zachowaniu. Dążymy do tego żeby zrozumieć, przeformułować i przepracować to przez co nawraca do nas cierpienie. Tryby radzenia sobie to nasze aktualne w danej chwili przeżycia wewnętrzne. Praca z nimi daje natychmiastową możliwość radzenia sobie z wyuczonymi niesprzyjającymi wzorcami.
Dla kogo / odbiorcy/ grupa docelowa?
Terapię schematów opracowano aby podnieść skuteczność oddziaływań psychoterapii– Twórca Jeffrey Young zauważył, że często nawet po prawidłowo udanym leczeniu pewne problemy okazywały się nie poddawać terapii. Opracowana metoda ma radzić sobie także z nimi.
Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że ten rodzaj terapii, jest często skuteczny w leczeniu następujących zaburzeń:
– Zaburzenia osobowości
– Przewlekła depresja
– Problemy w relacjach
– Zaburzenia lękowe
– Zaburzenia zachowania
– Zaburzenia stresowe pourazowe
– Zaburzenia odżywiania
– Niepokój
– Uzależnienia
Zalety terapii schematu
Wykazano, że terapia schematu jest szczególnie skuteczna w leczeniu zaburzeń osobowości typu borderline. Według badań osoby leczone rezygnowały z niej znacznie rzadziej niż z innych rodzajów terapii. Ponadto terapia schematów wykazała potencjał terapeutyczny w pracy z osobami z diagnozą osobowości narcystycznej . Schematy nie są tożsame, jednak są nierozerwalnie powiązane z zestawem reprezentowanych cech klasyfikowanych jako zaburzenia osobowości
Według badań prowadzonych w Danii w latach 2006-2011 terapia schematów daje większe szanse wyzdrowienia, pacjenci lepiej funkcjonują społecznie i mają mniej epizodów depresji niż w przypadku innych form leczenia. Najlepsze efekty dawała terapia schematów z wykorzystaniem różnych form praktycznych ćwiczeń.
Terapia par a psychoterapia schematów
Kiedy dolegają zaburzenia osobowości, ludzie bywają nieznośni dla otoczenia nie mając świadomości problemu. Jednak głęboko wewnątrz cierpią. Należy im się pomoc pomimo objawów które prezentują- nie wybrali sobie tego świadomie.
Na przykładzie narcystycznego zaburzenia osobowości. Skorzystać może osoba w związku z partnerem / partnerką przyjmującym/ przyjmującą poniższe maski:
– tyrana
– efekciarska
– nałogowego samozadowalacza
– jedynego sprawiedliwego
Partner:
– Zachowuje się jakby świat kręcił się wokół niego
– Uważa że ma szczególne prawa dyktuje reguły i sam je łamie
– Poniża innych
-Żąda wszystkiego czego zachce
– Jest podejrzliwy, Nie ufa, doszukuje się motywów, nawet gdy ktoś jest dla niego miły
– Perfekcjonista, sztywno trzyma się standardów wysokich ( ma być tak jak chce albo wcale)
-Wierzy że jest lepszy od innych
-Zabiega o ciągłe pochwały i akceptacje
-Nie okazuje empatii, niezainteresowany twoimi emocjami i przeżyciami lub jest niezdolny do ich rozumienia
– Bez skruchy, nie potrafi przeprosić
– Kompulsywnie dba nawet o najdrobniejsze szczegóły
– Pielęgnuje złe nawyki także uzależnienia ponieważ one go uspokajają
-Dystansuje się emocjonalnie, nie wyraża uczuć